Een MissLipgloss artikel
Zelfvertrouwen tijdens publiek spreken
Knikkende knieën, hart in je keel, zweterige handpalmen, een stem die overslaat, een rode kop en misschien zelfs nog wat stotteren erbovenop … Herken je dit? Het overkomt veel mensen wanneer ze een presentatie moeten geven. Het gebeurt misschien de eerste keer in de lagere school en sommige mensen –zelfs erg succesvolle mensen- blijven ermee worstelen tot in hun volwassen leven. Maar wat kan je eraan doen?
Dit artikel is geschreven samen met Ilvy Goossens, lees onder aan de blogpost wie zij is.
(1) Voorbereiding is al half het werk. Dit klinkt misschien heel logisch, maar als je even stilstaat bij deze tip zal je merken dat je vaak te laat begint, onvoldoende research gedaan hebt en/of jezelf voor de gek houdt dat je echt wel alles gedaan hebt om het er goed vanaf te brengen. Voor schoolwerk is dit vanzelfsprekend, maar ook als je gaat solliciteren is het van belang dat je wat kennis opdoet over de functie en de geschiedenis van het bedrijf. Je antwoorden kan je dan hierop afstemmen en inoefenen. Bij andere publieke spreekopdrachten kom je best ook wat te weten over het kader waarin je gaat spreken. Wie komt er nog? Wie is mijn doelpubliek? Hoe pas ik mijn spreekstijl het best aan? Het kan ook nooit kwaad om te oefenen. Geef je presentatie een aantal keer in kleinere kring of oefen je sollicitatiegesprek in. Oefen echter niet tot in den treure in, maar neem op tijd ook wat afstand van je voorbereiding. Evenwicht is belangrijk om toch wat perspectief te houden.
Cynthia’s tip: Moet je voor een publiek spreken? Maak vooraf kleine ‘spiekbriefjes’ en oefen daarmee je presentatie. Zelf schrijf ik de hele tekst vooraf uit, maak kaartjes met steekwoorden en dan oefen ik het terwijl ik het opneem met mijn webcam. Daarna kijk ik het terug en check ik of ik alles heb behandeld en ik kan meteen checken hoe ik praat, hoe ik beweeg, en hoe lang ik gepraat heb.
(2) Wees eerlijk tegen jezelf. Dit haakt naadloos in op de vorige tip; als je er niet in geslaagd bent je voldoende voor te bereiden … stel je verwachtingen over je presentatie dan ook bij! Sommige mensen hebben inderdaad de gave een geïmproviseerde spreekopdracht tot een goed einde te brengen. Maar de algemene regel is “je oogst wat je zaait”. En let op met negativiteit. Eerlijkheid heeft niets gewonnen met jezelf verwijten maken of te erg bekritiseren. Verder heeft eerlijkheid ook te maken met positieve feedback van anderen aannemen. Als zij je presentatie of sollicitatiegesprek waardeerden, neem dit dan ook voor waar aan. Opbouwende feedback is ook belangrijk. Soms zit je zo vast in je eigen denkwijze en blijf je stuiten op dezelfde problemen, wat je ook probeert. Opmerkingen van anderen over je presentatie kunnen dan heel inzichtelijk zijn.
(3) Fake it ‘till you make it. Het helpt om jezelf op een positieve manier toe te spreken over je nakende spreekopdracht. Gedachten die bij een gebrek aan zelfvertrouwen wel eens willen opkomen zijn “Het zal me toch nooit lukken”, “Kijk nu wat een domoor ik ben”, “Ja, ja stotter nog maar eens ook”, “Hoe sta je hier nu weer bij?!”. Deze interne criticus herkennen we allemaal. Soms wordt hij echter wat te grof en te negatief. En dan kan je actief positieve gedachten oproepen als tegenoffensief zeg maar. “Dit is toch weer maar eens een kans om deze vaardigheid in te oefenen”, “Het is allemaal zo serieus niet, het gaat hier om een presentatie- geen hartoperatie!”, “Ik kan er toch maar weer iets van opsteken” en in het ergste geval “Ook dit gaat wel weer over”. In het begin kan dit wat nep of gespeeld aanvoelen. Maar als je er even bij stilstaat, is dit ook de manier waarop negatieve commentaren door je hoofd beginnen spoken. Na een tijdje zal je merken dat deze positieve criticus het wint, de aanmoedigingen komen vanzelf.
Cynthia’s tip: Ik probeer altijd te relativeren voor ik ergens een presentatie geef. Inderdaad ‘Het is maar een presentatie.’ En: ‘Als ik goed oefen, voel ik me zekerder.’ Bij mij werkt oefenen erg goed, dat geeft me vertrouwen. En gewoon: ‘Ik kan het! Ik kan het! IK KAN DIT!!!!’
(4) Vergelijken mag, maar alleen met jezelf. Vaak komen we in de verleiding onszelf te vergelijken met vrienden (zij hebben die fijne job onmiddellijk na school gevonden), familieleden (een broer of zus die enorm kan debatteren en sappige verhalen vertellen), idolen (gevatte commentaren tijdens pers evenementen). Hoe eerlijk is dit echter? Als je nagaat dan verbeter je toch altijd weer in die publieke spreekopdrachten, heb je de kneepjes steeds beter onder de knie. Concentreer je je hierop, dan kan je zelfvertrouwen enkel stijgen. Blijf je je focussen op ‘het ultieme doel’ dan zal je zelfvertrouwen naar alle waarschijnlijkheid erg kwetsbaar blijven. Denken in kleine stapjes, tussendoelen als je wil, dat helpt ook heel erg. Zo wordt elke spreekbeurt, elke sollicitatie een nieuwe kans om je criterium iets te verleggen, om je vaardigheden wat bij te sturen. Hou verder ook rekening met je eigen mogelijkheden. Je hoeft geen groot orator te worden om het er goed vanaf te brengen tijdens een spreekopdracht.
(5) Het schietgebedje. Een typisch beeld in films of series is dat iemand voor een belangrijke gebeurtenis even een schietgebedje doet en hierbij een kruisteken maakt. Zoiets kan jij ook doen, en het hoeft zelfs niet opvallend te zijn. Sommige mensen hebben al een ritueeltje dat hen bijstaat of rustiger maakt tijdens moeilijke momenten. Anderen kunnen nog heel even een krachtige positieve gedachte oproepen. Een algemene tip die te maken heeft met die innerlijke kriebels vlak voor je spreken kan ik je wel nog meegeven …
Vlak voor je binnengaat of opstaat in de klas of zaal ga je rechtop zitten in je stoel. Je voeten laat je plat tegen de grond rusten en je armen laat je in een hoek van 90 graden op de stoelleuning rusten. Het is hierbij belangrijk geen druk te zetten. Als het even kan, sluit je je ogen. Ga even na hoe je erbij zit; hartkloppingen? droge mond? gespannen spieren? ademhaling? Eens je stilgestaan hebt bij deze zaken, laat je ze los. Koppel er geen negatieve bedenkingen aan, neem ze gewoon waar. Dan neem je zacht en rustig een hap adem en wanneer je je ogen opent herhaal je voor jezelf nog even een aanmoediging.
Het fijne aan deze oefening is dat het langer duurt om ze te lezen dan om ze eens uit te proberen 😉
En, vergeet niet:
Ik hoop dat jullie aan de slag kunnen met één van deze tips, of misschien wel gebaat zijn bij een combinatie. Er zijn natuurlijk specifiekere en zwaardere problemen bij openbare spreekopdrachten en zelfvertrouwen, maar dat zou ons snel te ver leiden. Bij eventuele vragen kijk ik graag de comments na.
Deze blogpost is geschreven samen met Ilvy Goossens. “Ik ben 25 jaar en ik heb een Master of Science in de klinische volwassenpsychologie op zak. Ik heb een tijdje gewerkt als psychologe op een open opname eenheid, maar heb me opnieuw gestort op studeren. Op dit moment jaag ik mijn passie na en ben ik bezig met een Research Master in de forensische psychologie. Naast psycholoog ben ik natuurlijk ook gewoon een 25-jarige jonge vrouw en houdt ik me graag bezig met eten, cultuur, verzorging en mode. Ik zie dit schrijven als een mooie kans om toch vanuit de zijlijn bezig te blijven met algemene psychologie. Want hoe graag en overtuigd ik ook bezig ben met mijn huidige specialisatie, ik haalde een enorme voldoening uit de behandeling en de therapie tijdens mijn job.”
